تهران تا سال 1404 نیاز به 430 کیلومتر خطوط ریلی دارد که باید از نوع خطوط سنگین باشد که ظرفیت جابه‌جایی بالای مسافر را داشته باشد، چرا که مجلس هم مقرر کرده که حمل‌ونقل ریلی باید بتواند سالانه 30 درصد از حمل‌ونقل شهر را برعهده بگیرد.
براین اساس، پایتخت نیاز به 8 خط جدید مترو دارد که تاکنون 7 خط آن به تصویب شورای‌عالی ترافیک رسیده و تنها دو خط 8 و 9 هنوز در مرحله بررسی به سر می‌برد. خط 8 مترو به طول 3/34 کیلومتر بوده که از میدان رسالت تا میدان بسیج طراحی شده و پیش‌بینی می‌شود در سال 1404 به میزان 490 هزار مسافر را در روز جابه‌جا کند. در همین افق در خط 9 هم که از پونک تا میدان بسیج به طول 32.2 کیلومتر ساخته خواهد شد، روزانه 505 هزار مسافر جابه‌جا خواهد شد.
براساس مطالعاتی که کارشناسان ترافیک انجام داده‌اند در این دو مسیر به دلیل حجم بالای جابه‌جایی مسافر نمی‌توان از سامانه‌هایی مانند قطار هوایی استفاده کرد، چرا که ظرفیت و توان جابه‌جایی مسافر تا به این میزان را نداشته و سبب می‌شود تا نتوان در این مسیر از تمام ظرفیت و امکانات استفاده کرد.
حال آنکه در طرح جامع ترافیک به‌دنبال آن هستیم که از سرمایه‌گذاری‌هایی که صورت می‌گیرد بیشترین استفاده را کرده و از همه مهم‌تر طرحی که به کار گرفته می‌شود، کارایی لازم را برای رفع مشکلات ترافیکی و بالا بردن ظرفیت حمل‌ونقل عمومی داشته باشد. با این حال این پیشنهادها در حال بررسی در شورای شهر تهران بوده تا در نهایت آنها تصمیم بگیرند که این دو خط به چه شکلی در شهر ساخته شوند.
بدین ترتیب طرح جامع ترافیک پیشنهاد داده تا در تهران 9 خط مترو راه‌اندازی شود و به طول 430 کیلومتر بتواند سامانه اصلی خطوط ریلی در جابه‌جایی مسافران باشد. اما شهر علاوه بر این به سه محور مکمل هم نیاز دارد که مانند یک رینگ داخلی بتوانند به‌عنوان سامانه‌های جانبی به مترو کمک کرده تا ظرفیت جابه‌جایی در خطوط ریلی شهر به حداکثر برسد.
از این سه محور هم جابه‌جایی کمتر مسافر انتظار می‌رود. یکی از این خطوط از میدان صنعت تا نوبنیاد است که برای آن استفاده از قطار هوایی را پیشنهاد داده‌ایم، چرا که در این مسیر می‌توان به‌دلیل حجم کمتر جابه‌جایی مسافر، از مترو استفاده نکرد. از سوی دیگر مسافت کوتاه، دید بصری این مسیر به ویژه در مسیر رد شدن از روی بزرگراه چمران هم می‌تواند جاذبه گردشگری مطلوبی را ایجاد کند. البته در مورد دو خط دیگر هنوز بررسی‌ها ادامه دارد و شورای شهر و کارشناسان در حال بررسی پیشنهادهای مختلف هستند.
بدین ترتیب نه شورا و نه کارشناسان ترافیکی با قطار هوایی مخالفتی ندارند بلکه آنچه برای همگی مهم است میزان کارایی و بهره‌دهی سامانه‌ای است که باید مورد استفاده قرار بگیرد.
علاوه براین با توجه به اینکه در طرح جامع تهران مقرر شده تا جمعیت تهران در حد 9 میلیون نفر ثابت بماند به یقین شهرهای حاشیه‌ای جمعیت فزاینده‌ای پیدا خواهند کرد و باید مسیر تردد آنها به تهران را فراهم کرد. به همین دلیل پیشنهاد شده تا 179 کیلومتر خطوط سریع‌السیر بین تهران و شهرهای اطراف ساخته شود با ایستگاه‌هایی که بتوانند با قطارهای درون شهری تقاطع‌هایی داشته باشند. بدین ترتیب سعی شده تا تمام جوانب لحاظ شود و آنچه برای ترافیک و حمل‌ونقل تهران پیشنهاد می‌شود با در نظر گرفتن تمام نظرات و پیشنهادهای واصله باشد.
با این حال تصمیم‌گیری با شورای شهر است و این اعضای شورای شهر هستند که باید در نهایت تصمیم بگیرند که حمل‌ونقل تهران تا سال 1404 باید چه مسیری را طی کند.
* مدیرعامل شرکت مطالعات جامع حمل ونقل و ترافیک
